Kemiklerde ve deride bulunan bir madde olan kolajenin en çok ihtiyaç duyulan besin takviyelerinden biri haline gelebileceği kimin aklına gelirdi?
San Francisco'da doktorluk yapan ve Beslenme ve Diyetetik Akademisi'nin sözcüsü olan Sonya Angelone, "Kollajen, kemik ve kıkırdaktan saça, cilde, gözlere ve sindirim sistemine kadar birçok dokunun inşasında ve desteklenmesinde önemli rol oynayan bir protein türüdür" diyor.
Ohio'daki Cleveland Clinic'te fonksiyonel bir tıp diyetisyeni ve beslenme uzmanı olan Ryanne Lachman “Kolajen içeren bir besin takviyesi kullandığınızda veya kolajen bakımından zengin gidaları tükettiğinizde, hayvan kaynaklı kolajenleri tüketmiş olursunuz.” diyor. Kolajen peptitleri toz ve kapsül formunda satılabilir. Ayrıca kemik suyu da kolajen bakımından zengindir.
Kolajen takviyelerini satın almadan önce bu takviyelerin size sağlayabileceği faydaları bilmeniz hayli önemlidir. Bu faydaların bazılarından yazımızın devamında bahsettik.
Kollajen vücudumuzu bir arada turan bir tutkal gibidir. Araştırmalara göre, kolajen vücudumuzda bulunan proteinlerin üçte birini oluşturur. 30 ve 40’lı yaşlardan itibaren vücudumuz daha az kolajen üretmeye başlar. Diyetinize kollajen peptit eklemek, yaşlandıkça vücudunuzun daha az üretmeye başladığı bu besini takviye etmeye ve genel sağlığınızı desteklemeye yardımcı olabilir.
Doktor Lachman “Vücudunuz kırmızı ve beyaz et gibi kaynaklardan elde ettiğiniz proteinleri sindirmek için sıkı çalışır ve bazı kişiler yemek yedikten sonra mide ağrısı veya geğirme gibi semptomlarla karşılaşabilir.” diyor ve “Kolajen takviyeleri hidrolize edilmiştir, yani kolajen parçalanmıştır, bu yüzden, takviyelerdeki proteinin sindirimi daha kolaydır.” diyerek ekliyor. Ayrıca, kolajen takviyeleri diyetinize protein eklemenin kolay bir yolu olabilir. Kolajen peptitleri hidrolizasyon işleminden dolayı kolayca suda çözülebilir olduğundan, su veya smoothie gibi günlük gıdalar ile kullanılması nispeten daha kolaydır.
Doktor Lachman, “Kollajenin en iyi araştırılmış faydası cilt sağlığınadır” diyor. Ocak 2019’da Journal of Drugs in Dermatology’de yayınlanan bir derlemede araştırmacılar, plasebo kontrollü 11 çalışmayı analiz etti. Bu çalışmada, cilt sağlığını iyileştirmek amacıyla günde 10 grama (g) kadar kollajen alan 800'den fazla hasta ile alakalı veriler bulunuyordu. Ortaya çıkan sonuçlara göre, araştırmacılar, kolajen içeren besin takviyelerinin, cildin elastikiyetini arttırmaya yardımcı olmanın yanı sıra, cildin nemi daha iyi tutunmasına yardımcı olduğunu ve cilt içindeki kolajen liflerinin yoğunluğunu arttırdığını keşfettiler. Doktor Lachman 10 gramın sadece küçük bir tatlı kaşığa denk olduğunu belirtiyor ve kollajen takviyesi kullanmanın cildinizin genç görünümünü korumak için önemli bir adım olabileceğini söylüyor.
Eklem ağrıları egzersiz yapmanızı zorlaştırır. Kollajen takviyeleri spor yaparken size yardımcı olabilir. Doktor Angelone "Kollajenin bağ dokularını destekleyerek egzersizden sonra eklem ağrılarını azaltmak için etkili olabileceğine dair bazı kanıtlar var" diyor. Örneğin, Ocak 2017'de Applied Physiology, Nutrition and Metabolism dergisinde yayınlanan bir araştırmada, eklem ağrısından muzdarip olan sporcular, günde 5 gram kollajen tükettiklerinde, 12 hafta sonra ağrılarında azalma yaşadılar. Oral yolla alınan kollajen kıkırdak dokularının onarılmasına yardımcı olmanın yanı sıra, iltihaplanma karşıtı bir etkiye de sahiptir.
Kollajenin irritabl bağırsak hastalığı (IBD) gibi enflamatuar sindirim hastalıklarında, "bağırsakları iyileştirdiği" ile alakalı bir teori vardır. Doktor Lachman "Bazı araştırmalar bu hastalıklara sahip kişilerde kollajen seviyelerinin düşük olduğunu tespit etmiştir. Kollajen takviyesi kullanarak, bu eksikliğin düzeltilmesine yardımcı olabilirsiniz," diyor.
Mayıs 2017’de Alimentary Pharmacology and Therapeutics dergisinde yayınlanan bir araştırma irritabl bağırsak sendromu hastalığına sahip kişilerde kolajen liflerinin oluşumu ve parçalanması arasında bir dengesizlik olduğunu ve bu dengesizliğin iltihaplanmaya yol açtığını keşfetti. Daha önce yapılmış araştırmalar irritabl bağırsak sendromu hastalarının tip 4 kollajen serum düzeylerinde azalma olduğunu göstermektedir. Kollajen, kolon ve gastrointestinal sisteminizi oluşturan bağ dokusunun bir parçasıdır, dolayısıyla, kolajen seviyesini yükseltmek vücudunuzun iyileşmesine yardımcı olabilir. Bu yeni ortaya çıkan bir fikirdir, ancak kolajen alımını artırmak için besin takviyesi kullanmak veya daha fazla kolajen bakımından zengin yiyecek tüketmeyi denemenin bir faydası olabilir.
Kahvenize kolajen karıştırmak da sizin için sağlıklı olabilir. Mayıs 2017'de Journal of Atherosclerosis and Thrombosis’de yayınlanan, günde iki kere kollajen tripeptid kullanan 32 katılımcıyı inceleyen bir araştırmada, 6 aydan sonra ateroskleroz (arter duvarlarında birikme) belirteçlerinin iyileştiği tespit edildi. Ateroskleroz kalbinize giden atardamarları etkilediğinde, koroner arter hastalığı olarak adlandırılır. Koroner arter hastalığı Mayo Clinic’e göre kalp hastalığının en ölümcül şeklidir. Araştırmacılar, kolajenin kan damarı duvarlarını güçlendirmeye yardımcı olarak arter hastalığı riskini azalttığını düşünüyor.
Ulusal Osteoporoz Vakfı'na göre, yaşınız ilerledikçe, özellikle menopoz geçirdikten sonra kemik mineral yoğunluğunuz azalır. Menopoz geçirmiş 102 kadın ile yapılan bir araştırmada, bir yıl boyunca kollajen peptit içeren bir besin takviyesi kullanan katılımcıların, kontrol grubuna kıyasla kemik mineral yoğunluklarının arttığı gözlemlendi. Araştırmacılar, bu durumun kollajenin yeni kemik oluşumunu desteklediği ve kemik kaybını yavaşlattığı için ortaya çıktığını düşünüyorlar.
Kasım 2019’da yayınlanan bir makaleye göre, kollajenin 3 farklı türü vardır. Tip 1 kollajen sığır etinde bulunur ve cildiniz için yararlıdır. Tip 2 kollajen ise tavuk etinde bulunur ve artrit eklem ağrısı bakımından yararlıdır. Eklemler kıkırdaktan oluşur ve kolajen kıkırdağın yapı taşlarından biridir. Haziran 2016’da Eurasian Journal of Medicine’de yayınlanan bir araştırmaya göre, tip 2 kollajen ile birlikte asetaminofen kullanan diz osteoartritli hastaların yürürken daha az ağrı hissettikleri ve yaşam kalitelerinin sadece ilaç kullanan hastalara kıyasla daha iyi olduğu keşfedildi. Bununla beraber, araştırmacıların kesin bir sonuca varamadığını belirtmek gerekir. Doktor Lachman birçok farklı hayvan kaynaklı kollajenleri içeren bir besin takviyesi almanın en iyi seçenek olduğunu belirtiyor.
Yeterince protein tüketmek sağlıklı bir beslenme düzeni için önemlidir. Protein vücudun kas oluşturabilmesi için gereklidir. Ancak, daha fazla kolajen tüketmek yaşam tarzınızda yaptığınız tek değişiklik olamaz. Doktor Lachman “Yüksek şeker ve rafine edilmiş karbonhidrat içeren bir beslenme düzenine kollajen tozu eklemek kilo vermenize yardımcı olmaz.” diyor.